“Sóng bắt đầu từ gió, gió bắt đầu từ đâu…” là câu thơ quen thuộc trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh. Cùng tham khảo 30 mẫu bài văn phân tích Sóng của Xuân Quỳnh hay nhất, đạt điểm cao nhất dưới đây nhé.
Phân tích chi tiết bài thơ Sóng – Xuân Quỳnh
1. Bản chất của “sóng” và “em” trong khổ 1 và 2
– Mở bài Sóng thể hiện ngay những cảm xúc rõ ràng của một tâm hồn khao khát được yêu đương mãnh liệt đang đăm chiêu tìm kiếm một tình yêu rộng lớn hơn ngoài kia.
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ”
=> Nghệ thuật tương phản được sử dụng đầy tinh tế và sáng tạo.
Tác giả dùng nét đối lập để thể hiện hai trạng thái tâm lý ngược nhau vừa là biểu hiện tự nhiên của con sóng muôn đời vẫn thế, gợi liên tưởng tâm lý người phụ nữ trong tình yêu cũng luôn thay đổi thất thường, đối nghịch nhau đến khó hiểu (khi mãnh liệt khi lại dịu dàng). Những biểu hiện tâm lý khác thường của người phụ nữ ấy vừa đa dạng mà vừa phức tạp toát ra từ trái tim tôn thờ tình yêu và khao khát được yêu thương.
– Bộ ba “sông”, “sóng”, “bể” hỗ tương cho sự tồn tại của nhau : Sông và bể tạo nên cuộc đời sóng, nhưng sóng chỉ thực sự là mình, được sống với cuộc đời thực của mình và được tự do bay nhảy khi sóng hòa vào với biển khơi bao la, rộng lớn.
=> Cuộc hành trình của sóng luôn không ngừng khám phá chính mình, còn người phụ nữ luôn tìm kiếm, khát khao vươn tới những giá trị tuyệt vời, đích thực trong tình yêu của người phụ nữ, mạnh mẽ bứt phá những quy luật cũ, mở toang không gian chật hẹp để vươn tới một không gian lớn lao hơn.
“Ôi con sóng… và ngày sau vẫn thế”
– Thán từ “ôi”: Nét nồng nàn, nữ tính trong giọng thơ Xuân Quỳnh, là tiếng lòng đầy thổn thức yêu đương từ trái tim chân thành của người phụ nữ đang đắm chìm trong tình yêu.
– Nghệ thuật đối lập “ngày xưa” – “ngày sau”: sự đối lập khẳng định sự trung thành, nhất quán.
=> Sóng vẫn luôn dạt dào, sôi nổi dù ngày xưa hay sau này. Đó cũng là bản tính của người phụ nữ mãi trường tồn với thời gian.
“Nỗi khát vọng tình yêu… ngực trẻ”
– “Bồi hồi”: trạng thái tâm lý bất định, thể hiện rõ nét sự nôn nao, khắc khoải, da diết của tình yêu trọn đời, trọn kiếp đang cháy trong “ngực trẻ”.
=> Tình yêu tuổi trẻ song hành trong từng câu chữ cùng con sóng để thấy rằng khát vọng tình yêu tuổi trẻ đời đời vẫn mãnh liệt và đắm say đến thế.
2. Những suy nghĩ trăn trở về cội nguồn tình yêu trong khổ 3 và 4
– Chính vì tác giả cũng “Không hiểu nổi mình” nên bà đặt ra những thắc mắc về biển cả và tình yêu.
– Trong đoạn này, nhà thơ sử dụng điệp ngữ “em nghĩ về” và câu hỏi tu từ “Từ nơi nào sóng lên”
-> Một niềm khát khao tự nhận thức bản thân, nhưng tác giả chỉ dừng lại ở đó vì còn nặng long đi tìm câu trả lời cho nguồn gốc của tình yêu.
“Em cũng không biết nữa – Khi nào ta yêu nhau”
-> Người phụ nữ thể hiện rõ nỗi băn khoăn về khởi nguồn của tình yêu và thể hiện tâm lý hồn nhiên, nữ tính của tác giả.
– Xuân Quỳnh đã lấy chính quy luật tự nhiên để tìm ra nguồn gốc của sóng, của tình yêu, gợi lên những bí ẩn của tình yêu cần khám phá.
“Sóng bắt đầu từ gió”
“Gió bắt đầu từ đâu?”
“Em cũng không biết nữa”
-> Tình yêu thường đến rất bất ngờ mà ta khó lòng sắp xếp “một kịch bản” cho điều kỳ diệu đó được, tình yêu sẽ đến một cách tự nhiên mà không báo động trước.
“Khi nào ta yêu nhau”
-> Nhân vật trữ tình đang băn khoăn tự hỏi chính mình một câu hỏi mà vốn muôn đời nào ai lý giải được khi đã dấn thân vào vòng xoáy tình yêu.
3. Nỗi nhớ và lòng thủy chung của người con gái khi yêu trong khổ 5 và 6
– “Dưới lòng sâu”, “trên mặt nước”: Nghệ thuật tương phản, gợi mở trên nhiều không gian và phạm vi đa dạng khác nhau.
– “Ngày” – “đêm”: thời gian cũng linh động đa dạng khác nhau.
– “Ngày đêm không ngủ được”
=> Từng câu từ thấm đẫm nỗi nhớ dạt dào, da diết, triền miên của sóng với bờ hay của người phụ nữ với tình yêu.
– Người phụ nữ không còn giấu diếm nỗi nhớ của mình thêm được nữa mà trực trào ra bên ngoài cử chỉ, điệu bộ, thói quen hàng ngày một cách trực tiếp, chân thành và, mạnh dạn.
“Lòng em nhớ đến anh”
“Cả trong mơ còn thức”
-> Cách nói thậm xưng thể hiện nỗi nhớ trực trào mãnh liệt bao trùm cả không gian và thời gian, không còn biên giới nào chế ngự được sự bao vây của nỗi nhớ.
– Nghệ thuật tương phản “xuôi – ngược”, “bắc – nam”: Hành trình của con sóng lăn lộn ngược xuôi, vẫy vùng ngoài biển lớn cũng như hành trình tình yêu mà người phụ nữ đang kiếm tìm giữa cuộc đời quá rộng, vô chừng.
=> Đó là tất cả tình cảm thủy chung nơi người con gái với người mình yêu thương. Dù là ở đâu, đi đâu, dù xuôi dù ngược trong bốn phương tám hướng chân trời thì cũng chỉ hướng về một phương anh duy nhất.
4. Khát vọng tình yêu vĩnh cửu trong khổ 7,8 và 9
– “Con nào chẳng tới bờ … Dù muôn vời cách trở”: Đó vốn là quy luật muôn đời của thiên nhiên, cũng giống như “em” – dù tình yêu có trải qua bao thăng trầm, ngọt bùi, cay đắng thì em cũng vẫn hướng về phương anh với một tình yêu thủy chung duy nhất và em tin bằng tình yêu chân thành rồi sẽ có trái ngọt hoa thơm.
=> Người phụ nữ đang ấp ủ niềm tin, niềm hy vọng vào một hạnh phúc tương lai tuyệt vời, vào cái đích mật ngọt kết tinh của một tình yêu vĩ đại như con sóng kia rồi cũng sẽ tới bờ dù qua bao cách trở.
– “Cuộc đời tuy dài thế / Năm tháng vẫn đi qua”: chính cuộc đời hữu hạn mang đến cho ta cảm giác thật cô đơn và nhỏ bé, bắt đầu có những nỗi lo âu về sự hữu hạn của tình yêu trước sự vô cùng của thời gian, cuộc đời.
– “Như biển kia … bay về xa”: người phụ nữ bắt đầu sợ sự đổi thay nơi lòng người khó mà biết trước được. Nhưng khi vượt qua bao phong ba bão táp, qua những hoài nghi, những đổi thay để theo đuổi sự tích cực trong tình yêu và luôn hướng về nhau, cùng nhau phát triển thì tình yêu sẽ có thêm dư vị, sẽ đẹp và đáng trân trọng hơn.
=> Đó là khát khao mãnh liệt và chính đáng của người phụ nữ mong muốn được sống hết mình trong “biển lớn tình yêu” và khát khao hòa nhập tình yêu riêng tư nhỏ bé của mình trong tình yêu chung bao la, rộng lớn.
Dàn ý mẫu phân tích Sóng – Xuân Quỳnh
I. Mở bài
– Giới thiệu tác giả: Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ trẻ thời kì chống Mĩ cứu nước. Chị là thi sĩ của tình thương, lòng trắc ẩn và hồn thơ nữ tính.
– Giới thiệu bài thơ Sóng: Bài thơ được sáng tác năm 1967, in trong tập “Hoa dọc chiến hào”, là bài thơ viết về tình yêu tiêu biểu cho hồn thơ giàu chất nữ tính của Xuân Quỳnh.
II. Thân bài
1. Nhận thức về tình yêu qua hình tượng sóng
a. Khổ 1:
– Sử dụng nghệ thuật tương phản: “dữ dội – dịu êm”, “ồn ào – lặng lẽ”, từ đó khái quát trạng thái đối lập của sóng, gợi liên tưởng đến tâm lý của người phụ nữ khi yêu (khi mãnh liệt khi lại dịu dàng).
– Nghệ thuật nhân hóa: “sông không hiểu” được mình, nên “sóng” muốn tìm đến không gian rộng lớn, hành trình của sóng là hành trình khám phá chính bản thân mình, khát khao vươn tới giá trị tuyệt đích trong tình yêu của người phụ nữ.
b. Khổ 2:
– “Ôi con sóng… và ngày sau vẫn thế”: Dù trong quá khứ hay hiện tại sóng luôn dạt dào, sôi nổi, luôn khát vọng. Đó cũng là khát vọng và bản tính của người phụ nữ muôn đời.
– “Nỗi khát vọng tình yêu… ngực trẻ”: Liên hệ tình yêu của tuổi trẻ với con sóng của đại dương, khát vọng tình yêu là khát vọng đặc trưng muôn đời của tuổi trẻ.
2. Suy nghĩ nguồn gốc của tình yêu
a. Khổ 3: Điệp ngữ “em nghĩ về” và câu hỏi: “Từ nơi nào sóng lên” nhấn mạnh niềm khát khao nhận thức bản thân, người mình yêu và nhận thức về tình yêu muôn đời.
b. Khổ 4: Xuân Quỳnh dựa vào quy luật tự nhiên để tìm khởi nguồn của sóng, của tình yêu, gợi lên sự trăn trở trước bí ẩn của tình yêu, thời điểm bắt đầu tình tình yêu.
3. Nỗi nhớ, lòng thủy chung của người con gái trong tình yêu
a. Khổ 5:
– Nghệ thuật tương phản để gợi ra những phạm vi không gian khác nhau “dưới lòng sâu”, “trên mặt nước”, phạm vi thời gian khác nhau: “ngày” – “đêm”, nghệ thuật nhân hóa: “ngày đêm không ngủ được”, diễn tả nỗi nhớ dạt dào, triền miên của sóng với bờ cũng là nỗi nhớ của người phụ nữ khi yêu.
– Người phụ nữ bày tỏ nỗi nhớ một cách trực tiếp, mạnh dạn, chân thành “Lòng em nhớ đến anh”, cách nói thậm xưng “Cả trong mơ còn thức” thể hiện nỗi nhớ ăn sâu vào tiềm thức, thường trực trong suy nghĩ.
b. Khổ 6:
– Nghệ thuật tương phản “xuôi – ngược”, điệp ngữ “dẫu”, “vẫn”, “về” gợi hành trình của sóng ngoài biển lớn cũng như hành trình tình yêu của người phụ nữ giữa cuộc đời.
– Lời thề thủy chung của người phụ nữ, niềm tin chờ đợi trong tình yêu, dù ở đâu cũng “hướng về anh một phương”, nghĩ về người mình yêu bằng cả trái tim.
4. Khát vọng tình yêu vĩnh cửu
a. Khổ 7: Khẳng định quy luật vĩnh cửu của thiên nhiên “Con nào chẳng tới bờ/Dù muôn vời cách trở”, cũng giống như “em”, dù khó khăn, thử thách vẫn luôn hướng đến “anh”.
b. Khổ 8:
– “Cuộc đời tuy dài thế/Năm tháng vẫn đi qua”: Cảm giác cô đơn nhỏ bé trước cuộc đời, nỗi lo âu về sự hữu hạn của tình yêu trước thời gian vô tận.
– “Như biển kia dẫu rộng/Mây vẫn bay về xa”: Cảm giác bất an trước cái dễ đổi thay của lòng người giữa “muôn vời cách trở”. Nhưng đây còn là vượt lên sự lo âu phấp phỏng đặt niềm tin mãnh liệt vào sức mạnh của tình yêu như mây có thể vượt qua biển rộng.
c. Khổ 9:
– “Làm sao” gọi sự băn khoăn, khắc khoải, ước ao được hóa thành “trăm con sóng nhỏ” để muôn đời vỗ mãi vào bờ.
– Đó là khát khao của người phụ nữ được sống trong “biển lớn tình yêu” bằng tình yêu và cùng tình yêu, khát khao hòa nhập tình yêu riêng tư trong tình yêu chung rộng lớn.
III. Kết bài
– Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
– Cảm nhận chung về bài thơ Sóng.
Bài văn phân tích Sóng – Xuân Quỳnh hay nhất
Phân tích Sóng đạt điểm 9+
Xuân Quỳnh là cây bút của hạnh phúc đời thường. Những sáng tác thơ ca của bà là tiếng lòng của một tâm hồn luôn luôn khao khát tình yêu, gắn bó với cuộc sống đời thường hàng ngày, trân trọng, nâng niu và chăm chút cho hạnh phúc giản dị đơn sơ. Xuân Quỳnh được mệnh danh là bà hoàng của thơ ca viết về chủ đề tình yêu. Rất nhiều những tác phẩm tiêu biểu đặc sắc của bà đều có chung chủ đề này, những có có lẽ đặc sắc hơn cả đó là bài thơ Sóng. Bởi bài thơ này nói lên được một tâm hồn khao khát có được niềm hạnh phúc trong tình yêu, một tình yêu vừa hồn nhiên chân thật, lại vừa mãnh liệt, sôi nổi của một trái tim phụ nữ.
Tình yêu là đề tài quen thuộc và là đề tài muôn thuở trong thi ca. Nhiều nhà thơ nổi tiếng đã viết về đề tài này với tất cả sự nồng nhiệt của một trái tim tuổi trẻ. Ta đã bắt gặp một Xuân Diệu nồng nàn, say đắm và khát khao dâng hiến cho tình yêu, một Nguyễn Bính luôn mơ màng tìm về tình yêu đồng nội, hay một Anh Thơ tha thiết nhưng thẹn thùng mang nét duyên con gái… nhưng chỉ đến Xuân Quỳnh, cái khát vọng rất đỗi đời thường, giản đơn của con người đó mới được bộc bạch, thổ lộ, mà thổ lộ một cách chân thành như chính cuộc đời của nhà thơ vậy: một thứ tình yêu vừa phong phú, phức tạp lại vừa thiết tha sôi nổi của một trái tim phụ nữ luôn tràn đầy những rạo rực, khát khao yêu đương.
Hình tượng Sóng trong bài thơ mang hình ảnh ẩn dụ. Nó là sự hóa thân của cái tôi trữ tình mang đầy mơ mộng của thi nhân. Sóng và em như hòa chung tuy hai mà một, có lúc thì phân đôi rạch ròi để soi chiếu vào nhau làm nổi bật sự tương đồng, có lúc lại hòa chung vào nhau để tạo nên âm vang cộng hưởng. Và có thể nói qua hình tượng sóng đó, nữ thi sĩ Xuân Quỳnh đã bày tỏ một tình yêu dạt dào, mênh mông và một khát vọng muôn đời về tình yêu đôi lứa.
Mở đầu bài thơ những câu thơ mang trạng thái tâm lý đặc biệt của một tâm hồn đang khao khát được yêu đương, đang tìm đến một tình yêu rộng lớn hơn. Nhà thơ đã diễn tả thật cụ thể cái trạng thái khác thường, vừa phong phú lại vừa phức tạp trong một trái tim đang cồn cào khao khát tình yêu. Tính khí bất thường của người con gái đang yêu, cũng như sóng vậy, vốn mang trong mình nhiều trạng thái đối cực như: “Dữ dội và dịu êm” / “Ồn ào và lặng lẽ”… Cũng như sóng, với một người con gái đang yêu, trái tim họ không chấp nhận sự tầm thường, nhỏ hẹp mà luôn muốn vươn tới cái lớn lao để có thể đồng cảm, đồng điệu với mình “Sông không hiểu nổi mình” nên “ Sóng tìm ra tận bể”. Có thể thấy ngay trong những câu thơ đầu tiên này ta đã thấy một nét mới mẻ trong quan niệm về tình yêu của Xuân Quỳnh. Người con gái luôn khao khát yêu đương nhưng không còn nhẫn nhục, cam chịu nữa. Nếu như “Sông không hiểu nổi mình” nữa thì sóng sẽ dứt khoát từ bỏ nơi chật hẹp, nhỏ bé đó để “tìm ra tận bể”, đến với cái rộng lớn, bao dung hơn. Thật là mạnh dạn và cũng thật quyết liệt!
Nỗi khát vọng về tình yêu xôn xao, rạo rực trong trái tim mỗi con người, trong quan niệm của Xuân Quỳnh, đó chính là khát vọng muôn đời của nhân loại mà mãnh liệt nhất là của tuổi trẻ. Nó cũng như sóng vậy, mãi mãi trường tồn, bất diệt và vĩnh hằng với thời gian. Từ ngàn xưa, con người ta đã đến với tình yêu và mãi mãi vẫn cứ đến với tình yêu. Với con người, tình yêu bao giờ cũng là thứ gì đó khiến con người ta khát vọng bồi hồi:
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày nay vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Khi tình yêu đến, như một trạng thái tâm lý tự nhiên và thường tình, người ta sẽ luôn có những thắc mắc và nhu cầu tự tìm hiểu, phân tích. Nhưng tình yêu nó là một hiện tượng tâm lý khác thường, đầy bí ẩn mà không thể giải quyết được bằng những lý lẽ thông thường, làm sao có thể giải đáp, lý giải được câu hỏi về nguồn cội của tình yêu, về thời điểm bắt đầu của một tình yêu. Cái điều mà trước đó Xuân Diệu đã từng băn khoăn “Làm sao cắt nghĩa được tình yêu?” thì nay một lần nữa Xuân Quỳnh cũng bộc bạch một cách hồn nhiên, ngây thơ thật dễ thương. Tình yêu nó cũng như sóng biển, như gió trời vậy thôi, làm sao ta có thể hiểu hết được. Nó cũng tự nhiên, cũng khó hiểu và nhiều bất ngờ như tự nhiên vậy:
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”
Tình yêu thường gắn liền với nỗi nhớ nhung khi xa cách. Nỗi nhớ tha thiết của một trái tim đang yêu được nhà thơ Xuân Quỳnh diễn tả thật mãnh liệt. Một nỗi nhớ thường trực ngay cả khi thức, cả khi ngủ, nó bao trùm lên cả không gian mênh mông. Một nỗi nhớ cồn cào, da diết, chẳng thể nào yên mà cũng chẳng thể nào nguôi. Nó cuồn cuộn, dào dạt, mãnh liệt như những đợt sóng biển triền miên, vô hồi, vô tận. Nhịp thơ trong suốt cả bài thơ là nhịp sóng, nhưng rõ nét nhất, dào dạt, hăm hở, náo nức và mãnh liệt nhất là trong đoạn thơ này:
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được”
Hai câu thơ trên với hình thức lặp cấu trúc hòa quyện cùng với nghệ thuật đối lập “dưới lòng sâu” và “trên mặt nước” tạo nên sự trùng điệp của những con sóng với nhiều những dạng thức khác nhau. Có con sóng gầm gào, dữ dội trên mặt đại dương nhưng cũng có con sóng cuộn trào âm thầm trong lòng biển cả. Nhì là vậy nhưng con sóng ngầm còn mãnh liệt, dữ dội hơn cả con sóng trên mặt nước. Cả hai kết hợp nhịp nhàng với nhau làm nên sự đa dạng của sóng biển. Sóng là em mà em cũng là sóng. Cũng như sóng kia, tâm hồn em cũng vô vàn những dòng tâm trạng phức tạp khó hiểu. Lúc lặng lẽ, êm đềm, dịu êm khi nồng nàn dữ dội, mãnh liệt nhưng dù thế nào đi nữa, em vẫn mãi là em, vẫn mãi ấp ủ trong lòng một nỗi nhớ thương không dứt. Cũng như con sóng kia thôi, dù dịu êm hay dữ dội thì em cũng nhớ anh mà “Ngày đêm không ngủ được”
Xuân Quỳnh đã vô cùng tinh tế khi mượn một hình tượng rất động là “sóng” để diễn tả nỗi niềm của người phụ nữ khi đang yêu. Sóng thì muôn đời vẫn thế, có bao giờ thôi vỗ sóng đâu, lúc nào mà chẳng cồn cào, có lúc nào thôi ngừng hành trình đến với bờ dù có muôn vàn cách trở. Sóng chẳng còn là sóng nếu nó tĩnh yên, lặng lẽ. Vì vậy mà sóng đã được Xuân Quỳnh lựa chọn để diễn tả bằng một từ ngữ rất sáng tạo “không ngủ được”. Sóng là vậy, dù dữ dội trên mặt biển hay lặng yên dưới lòng đại dương thì ngàn đời nó vẫn khát khao tìm về với bến bờ tĩnh tại. Chưa đến được bờ thì vẫn nhớ thương, thương nhớ, vẫn thao thức một nỗi niềm. Vì nhớ bờ nên con sóng đã hành trình vượt qua cả không gian bao la và thời gian xa thẳm. Nó đã bất chấp cả thời gian “ngày đêm không ngủ được” để quyết tâm một lòng hướng vào bờ cho thỏa nỗi niềm mong nhớ. Và nếu sóng nhớ bờ thì em cũng nhớ anh. Đó cũng chính là quy luật của tình yêu.
“Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Chữ “lòng” được Xuân Quỳnh sử dụng một cách rất tinh tế. Lòng là nơi sâu kín nhất của tâm hồn con người, nơi chứa những bí mật thẳm sâu của tình yêu và nỗi nhớ. Khi
Xuân Quỳnh nói “lòng em nhớ” có nghĩa là bà đã đem hết tất cả gan ruột của mình để gửi về người mình yêu. Không chỉ dừng lại trong thời gian được ý thức mà nỗi nhớ còn gắn với tiềm thức – thời gian trong mơ. Vị ngọt ngào mê đắm của tình yêu lan tỏa trong cái cách nói đầy nghịch lý “cả trong mơ còn thức”.
Điểm sáng của nghệ thuật trong bài thơ được lóe lên trong câu thơ “cả trong mơ còn thức”. Nó làm đảo lộn nhịp sống bởi tình yêu luôn là thứ làm cho con người ta khó thức ngủ theo giấc giờ sinh hoạt điều độ. Nỗi nhớ không chỉ là làm lòng em “bổi hổi bồi hồi, như đứng đống lửa như ngồi trong than” trong ca dao mà nó còn làm cho em nhớ nhung, thao thức ngay cả trong những giấc ngủ. Có thể nói, với câu thơ ấy, Xuân Quỳnh đã bộc lộ được tài năng vượt bậc trong thi ca hiện đại Việt Nam.
Sóng và em như hòa quyện, như quấn vào nhau. Em lặng đi để sóng có thể trào lên. Nhưng sóng cũng là em, sóng trào lên mang theo đó lớp lớp tâm tình của em:
“Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫu ngược về phương Nam”
Thế giới của Anh và Em chẳng giới hạn chiều dài Nam – Bắc, cũng chẳng khoanh vùng địa bàn mà dường như nơi nào cũng có nỗi nhớ thường trực của tình yêu vĩnh cửu. Từ xưa đến nay người ta vẫn thường nói là “Xuôi Nam, ngược Bắc” nhưng với Xuân Quỳnh thì bà lại nói “Xuôi Bắc, ngược Nam” – một cách nói ngược. Phải chăng tình yêu kia đã làm cho con người bị đảo lộn về phương hướng ? Nhưng có một phương mà dù thế nào em cũng không thể lẫn lộn, không thể nào nguôi nhớ đó chính là phương anh:
“Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh một phương”
Thế mới biết tình yêu của Xuân Quỳnh nồng nàn, mãnh liệt dường nào. Hướng về anh thì có thể thay đổi được nhưng với lời khẳng định chắc nịch rằng “một phương” thì nơi em hướng về là bất di bất dịch. Anh đã trở thành một “hệ quy chiếu” của đời em.
Từ đó nhà thơ đã nói đến nỗi nhớ bất chấp khoảng cách, thời gian, vạn vật, tình yêu là sự gặp gỡ, sự đồng điệu giữa hai tâm hồn không có giới hạn.
Nếu như những khổ thơ trước Xuân Quỳnh nói về niềm vui sướng dào dạt, những nỗi nhung nhớ giận hờn thì đoạn thơ này bà lại thể hiện những nỗi băn khoăn, lo lắng. Đó cũng chính là trực cảm của tình yêu.
“Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào cũng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”
Cụm từ “Ở ngoài kia” cho ta mường tượng ra hình ảnh cánh tay Xuân Quỳnh mềm mại đang chỉ về khơi xa nơi có trăm ngàn con sóng ngày đêm không biết mệt mỏi đang vượt qua giới hạn của không gian thăm thẳm với muôn vàn cách trở để hướng vào bờ ôm ấp nỗi yêu thương. Cũng như “em” mong muốn được gần bên anh, được hòa nhịp vào trong tình yêu đôi ta. Tình yêu của người con gái thật cháy bỏng, mãnh liệt, nồng nàn. Sóng dù ở nơi xa vời cách trở vẫn tìm được tới bờ như tìm về với nguồn cội yêu thương, cũng như anh và em sẽ vượt qua hết mọi khó khăn, thử thách để đến với nhau, để sống trong niềm hạnh phúc trọn vẹn của lứa đôi.
“Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa”
Qua khổ thơ trên Xuân Quỳnh dường như đã phần nào cho người đọc nhận thức rõ về những dự cảm và nỗi băn khoăn của bà. Những cụm từ “tuy dài thế” “vẫn đi qua”, “dẫu rộng” trong đó như chứa đựng ít nhiều nỗi âu lo. Tuy là thế nhà thơ vẫn một lòng tin tưởng, tin tưởng ở tấm lòng nhân hậu và tình yêu chân thành sâu sắc của mình sẽ vượt qua được tất cả như áng mây kia như năm tháng kia. Có thể nói Xuân Quỳnh yêu thương tha thiết, mãnh liệt như vậy nhưng cũng rất tỉnh táo để nhận thức dự cảm về những trắc trở, thử thách trong tình yêu; đồng thời cũng luôn tin tưởng vào sức mạnh tình yêu sẽ giúp người phụ nữ vượt qua mọi thử thách, gian nan để đến với bến bờ hạnh phúc. Vì vậy, sóng sẽ đến bờ, năm tháng sẽ trôi qua thời gian dài đằng đẵng và đám mây nhỏ bé ấy sẽ vượt qua biển rộng mênh mông để bay về xa. Một loạt những hình ảnh thơ ẩn dụ được bố trí thành một hệ thống tương phản, đối lập để về những dự cảm tỉnh táo, đúng đắn và niềm tin mãnh liệt của nhà thơ vào sức mạnh to lớn của tình yêu.
Yêu thương mãnh liệt nhưng thật cao thượng, vị tha. Nhân vật trữ tình khao khát được hòa tình yêu con sóng nhỏ của mình vào với tình yêu bao la, rộng lớn của biển rộng –– để sống hết mình trong tình yêu và để tình yêu riêng tư hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thuở:
“Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.”
Cuộc đời là biển lớn tình yêu, là kết tinh vị mặn ân tình, được tạo lên và hòa lẫn cùng hàng trăm con sóng nhỏ. Trong quan niệm của nhà thơ, số phận một cá nhân không thể nào tách khỏi cộng đồng. Khi con sóng tan ra thành hàng ngàn những bọt nước nhỏ sẽ được ở lại với biển khơi mãi mãi, sẽ chẳng còn những đau khổ, những lo âu, bồn chồn. Đó cũng là ước muốn, là khao khát của người con gái mong ước được sống với tình yêu, với người mà mình yêu thương trọn đời trọn kiếp. Nhà thơ đã mượn nét tương đồng của con sóng để diễn tả nội tâm của người con gái trong tình yêu điều đó giúp người đọc dễ hình dung ra và có những liên tưởng thú vị.
Bài thơ này được Xuân Quỳnh viết vào những năm 1967, khi cuộc kháng chiến của nhân dân miền Nam đang trong vào giai đoạn ác liệt, khi thanh niên trai gái đang ào ào ra trận “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, hay khi sân ga, bến nước, sân đình diễn ra những cuộc chia ly nhuốm màu máu đỏ. Cho nên có đặt bài thơ vào trong hoàn cảnh lúc bấy giờ ta mới càng thấy rõ nỗi khát khao to lớn của người con gái trong tình yêu.
Tóm lại, bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh là bài thơ mang ý nghĩa to lớn về nội dung và giàu tính nghệ thuật. Thành công nhất của bài thơ đó là nhờ vào thủ pháp nghệ thuật nhân hóa, đối lập ẩn, dụ, so sánh nhất là ở thể thơ ngũ ngôn giàu nhịp điệu. Nhịp điệu của sóng cũng là nhịp điệu của tâm hồn. Đọc xong bài thơ “Sóng” ta càng thấy ngưỡng mộ hơn người phụ nữ Việt Nam, những con người mà luôn thuỷ chung, luôn sống hết mình vì một tình yêu bất diệt. Xuân Quỳnh quả xứng đáng là một thi sĩ của tình yêu lứa đôi, bà đã góp phần làm phong phú hơn cho nền thơ ca nước nhà.
Phân tích Sóng – Mẫu 1
Ta từng biết đến những vần thơ yêu đương vội vàng, hối hả của ông hoàng thơ tình Xuân Diệu: “Đã hôn rồi hôn lại/ Cho đến mãi muôn đời/ Đến tan cả đất trời/ Anh mới thôi dào dạt”. Nhưng cũng không thể không nhắc đến một Xuân Quỳnh với tình yêu dịu dàng, nhưng đậm sâu, khắc khoải, điển tình của người con gái. Tình yêu ấy đã được thể hiện đầy đủ và trọn vẹn nhất trong bài: “ Sóng ”.
Bài thơ được in trong tập “Hoa dọc chiến hào”, viết khi bà đứng trước biển Diêm Điền. Lúc này Xuân Quỳnh đang ở độ tuổi 25, vừa trải qua những đổ vỡ trong tình yêu. Người phụ nữ ở độ tuổi này có suy nghĩ rất chín về tình yêu; mặt khác cũng thấy được ý thức của cái “tôi” bên cạnh cái ta chung. Tác giả cũng không đặt tình yêu trong quan hệ cảm tính một chiều mà thể hiện khát vọng tình yêu như một nhu cầu tự nhận thức, khám phá.
Mở đầu bài thơ với hai câu thơ cùng cấu trúc tạo nên những làn sóng vừa nhẹ nhàng vừa mạnh mẽ: “Dữ dội và dịu êm/ Ồn ào và lặng lẽ”. Câu thơ tạo thành hai cặp đối lập: “dữ dội / ồn ào” và “dịu êm / lặng lẽ”, chỉ với bốn tính từ nhưng Xuân Quỳnh đã diễn tả đầy đủ những cung bậc khác nhau của sóng. Đây đồng thời cũng chính là cung bậc cảm xúc của người con gái khi yêu. Xuân Quỳnh ngắt nhịp 2/3 cho câu thơ, đồng thời với sự luân phiên nhịp nhàng bằng trắc đã có thấy sự đối nghịch trong những trạng thái của sóng, cũng là trạng thái của em, với liên từ “và” đã khẳng định dù chúng là những xúc cảm đối nghịch nhưng luôn song song tồn tại với nhau, không mâu thuẫn mà đan xen, vận động và có sự chuyển hóa. Đây chính là những cung bậc cảm xúc phức tạp trong tâm hồn người con gái đang yêu.
Chuyện tình yêu mấy ai có thể hiểu sâu sắc và tường tận, nhưng người con gái ở đây không chịu những yếu tố mập mờ như thế, cô quyết tâm từ bỏ không gian nhỏ hẹp, đến với không gian rộng lớn:
“Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”
Đây quả thực là một quyết định hết sức táo bạo, quyết liệt của người con gái. Nó khác hẳn người con gái trong xã hội cũ luôn bẽn lẽn, thẹn thùng, không dám quyết định cuộc đời mình. Còn người con gái chủ động tìm kiếm câu trả lời, tìm kiếm hạnh phúc.
Khát khao được yêu thương là nỗi khát khao muôn đời, đặc biệt là tuổi trẻ. Xuân Diệu đã từng viết rằng: “Làm sống được mà không yêu/ Không nhớ không thương một người nào”. Yêu đương như một lẽ tất yếu của con người, và người con gái trong bài thơ cũng vậy, nỗi khát khao tình yêu bồi hồi trong lồng ngực trẻ, luôn thổn thức, rực cháy. Các từ “ngày xưa”, “ngày sau” khẳng định sự trường tồn vĩnh cửu của sóng cũng như sự trường tồn vĩnh cửu, bất diệt của tình yêu:
“ Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Trong bất cứ vấn đề nào của cuộc sống, con người luôn có nhu cầu giải mã, lí giải chúng và trong tình yêu của không phải là một ngoại lệ: “Trước muôn trùng sóng bể /…/ Khi nào ta yêu nhau”. Hình tượng sóng được Xuân Quỳnh sử dụng để diễn tả bản chất của tình yêu đó là sự bí ẩn không thể lí giải được. Giữa em và muôn trùng sóng bể có sự đối lập rất rõ nét, em nhỏ bé, mong manh, hữu hạn trước cái vô biên, rộng lớn của vũ trụ, chính điều đó đã làm thức dậy những suy tư, trăn trở trong lòng cô gái đang yêu.
Từ “em nghĩ” được lặp lại hai lần, nhấn mạnh vào nhu cầu khám phá, cắt nghĩa. Em nghĩa về biển lớn “Từ nơi nào sóng lên?” và câu trả lời là “Sóng bắt đầu từ gió”; em nghĩ về anh và em, là câu hỏi muôn đời: “Khi nào ta yêu nhau?”, và câu trả lời thật chính xác: “Em cũng không biết nữa”. Quả đúng tình yêu chẳng thể đong đếm, cân đo chính xác từng giây phút, từng thời điểm, tình yêu như một cơn mưa rào, bất chợt đến khiến ta ngỡ ngàng, hạnh phúc. Hai câu hỏi của nhân vật trữ tình đan cài, hòa quyện vào nhau, chúng dường như nhập vào làm một. Nếu như nguồn gốc của sống, ta có thể cắt nghĩa được, thì nguồn cội của tình yêu ta lại không thể cắt nghĩa nổi. Đó là một điều lạ lùng, bí ẩn, đây cũng chính là yếu tố tạo nên sự hấp dẫn cho tình yêu.
Những nhịp sóng khi êm đềm, khi dâng lên cuộn trào cũng như chính cung bậc cảm xúc trong tình yêu: Con sóng dưới lòng sâu/ …/ Dù muôn vời cách trở. Nỗi nhớ là cảm xúc chủ đạo của đoạn thơ này, nỗi nhớ ấy gắn với không gian “dưới lòng sâu”, “trên mặt nước”, với “bờ”; nó bao trùm cả thời gian “ngày đêm không ngủ được”, và xâm chiếm tâm hồn con người, ngay cả trong vô thức
“Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”.
Một tiếng “nhớ” thôi mà đã diễn tả đầy đủ được tình yêu em dành cho anh. Đồng thời đây là khổ duy nhất trong bài có đến 6 câu thơ, sự phá cách ấy đã góp phần diễn tả trào dâng mãnh liệt của nỗi nhớ trong tình yêu.
Nỗi nhớ da diết, khắc khoải đi cùng với sự thủy chung, son sắt trong tình yêu của nhân vật trữ tình: “Dẫu xuôi về phương Bắc/…/ Hướng về anh – một phương”. Phương Bắc và phương Nam là hai địa danh cách xa nhau hàng ngàn cây số, sử dụng hai danh từ này nói lên sự xa xôi, cách trở. Đặc biệt trong cách dùng từ xuôi về Bắc, ngược về Nam dường như đã hàm chứa sự cách trở, éo le, những biến động trong cuộc đời. Nhưng đối lập với cái thường biến ấy là sự bất biến “Nơi nào em cũng nghĩ/ Hướng về anh – một phương”. Đó là biểu hiện của tấm lòng thủy chung, son sắt.
“Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”
Trong khổ thơ, Xuân Quỳnh sử dụng rất sáng tạo cặp hình ảnh ẩn dụ “sóng – bờ” ở đây được sử dụng rất mới mẻ dù đã được nói đến nhiều trong ca dao, thơ cũ. Nếu trong ca dao, sóng/ thuyền/ đò là ẩn dụ cho người con trai, bờ/ bến ẩn dụ cho người con gái; thì ở đây “sóng” lại là hình ảnh của người con gái, “bờ” là niềm hạnh phúc sum vầy. Như vậy, trong khổ thơ, ta không chỉ thấy vẻ đẹp của một tình yêu mãnh liệt, thủy chung mà còn thấy được sự chủ động đầy mạnh mẽ của người con gái khi yêu.
Từ bỏ cái chật chội, bé nhỏ Xuân Quỳnh hướng đến cái lớn lao hơn, đẹp đẽ hơn đó là khát vọng dâng hiến và bất tử hóa tình yêu: Cuộc đời tuy dài thế/…/ Để ngàn năm còn vỗ. Khổ thơ thứ tám vừa là suy tư về không gian, thời gian nhưng đồng thời cũng thể hiện những nhận thức trong tình yêu và đi đến ước nguyện được tan ra, được dâng hiến trọn vẹn trong tình yêu. Nhà thơ khao khát tình yêu của mình hòa trong tình yêu của mọi người. “Tan ra” không phải mất đi mà hoà giữa cái chung và cái riêng. Tình yêu như thế không bao giờ cô đơn.
Bài thơ sáng tạo hình tượng sóng đặc sắc, giàu ý nghĩa biểu tượng. Kết hợp với kết cấu song hành giữa “sóng” và “em” khi đang cài, hòa quyện làm một khi tách rời, độc lập để nhìn ngắm, nhận thức và soi chiếu nhau. Thể thơ ngũ ngôn, giàu nhịp điệu, ngôn ngữ tinh tế, giàu cảm xúc đã góp phần tạo nên sự thành công của tác phẩm.
Với hình tượng “sóng” giàu sức biểu cảm và trên cơ sở khám phá sự tương đồng “sóng” và “em”, Xuân Quỳnh đã diễn tả một cách chân thực và đầy đủ nhất tình yêu của một người phụ nữ thiết tha, nồng nàn, chung thủy, muốn vượt lên thử thách, bão giông của cuộc đời và sự hữu hạn của đời người để sống trọn vẹn trong tình yêu. Tình yêu ấy vừa mang vẻ đẹp truyền thống vừa có những nét hiện đại.
Phân tích bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh 2
Nếu như Xuân Diệu đã từng thổn thức vì tình yêu, dâng hiến trọn đời cho tình yêu, chạy vội với thời gian để được yêu thì Xuân Quỳnh cũng thế, cũng từng thấp thỏm, lo âu, đau khổ vì yêu. Nhưng dù sao đi nữa, là phận nữ nhi nên người rất ít tỏ ra táo bạo, quá mạnh dạn như Xuân Diệu. Đọc thơ Xuân Quỳnh, ta thường bắt gặp hình ảnh con sóng, chiếc thuyền nói hộ tình yêu… Cũng vì lẽ ấy, suy cho cùng đây chỉ là những chất liệu dung dị, bình thường nhất trong cuộc sống song lại chứa đựng biết bao là ẩn ý, biết bao là ẩn tình mà Xuân Quỳnh muốn bày tỏ. Chúng ta đã đến với Sóng của Xuân Quỳnh để thưởng thức từng vị thương, vị nhớ của một người phụ nữ đang yêu.
Người ta thường ví rằng tình yêu là một bông hoa kì diệu! Vâng! Quả đúng như thế, tình yêu chưa bao giờ đi theo một hướng xác định. Cũng có lúc, người ta nhìn nhận tình yêu là cây đàn muôn điệu gảy lên muôn bản nhạc tình, có khi trầm bổng thiết tha, có khi nghẹn ngào đau đớn, cũng có khi e ấp, nũng nịu, dễ thương. Thì đây, trong bài thơ này, tình cảm của nhân vật “Em” cũng biến thiên như thế!
“Sóng” là thơ ngũ ngôn, một thể thơ rất phù hợp để kể về một huyền thoại tình yêu đầy ăm ắp những tâm trạng khắc khoải, những cung bậc tình cảm và vì thế bài thơ dễ dàng được phổ nhạc. Sóng! – là một hình tượng ẩn dụ, là phương tiện bộc lộ tình cảm của nhân vật “Em”:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sóng không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Bồi hồi trong ngực trẻ”.
Một câu chuyện cổ tích về tình yêu được nhà thơ Xuân Quỳnh kể lại. Câu chuyện bắt đầu từ một con sóng nhỏ chẳng biết xuất phát từ đâu, sóng hiện ra như một con người có nội tâm nhiều biến động. Hai trạng thái tâm hồn đối lập nhau, giằng xé nhau, buồn vui lẫn lộn. Sóng chẳng hiểu tại sao mình lại cứ “dữ dội” rồi “dịu êm”, “ồn ào” rồi “lặng lẽ”.
Phải chăng sóng đang yêu, yêu âm thầm, lặng lẽ? Vâng! Một tình cảm đang rạo rực trong trái tim người con gái, làm sao ai có thể “định nghĩa được tình yêu”. Một buổi chiều mộng? Một lần gặp gỡ? Một phút xao động trong tâm hồn? Người con gái hay chính nhân vật “Em” trong bài đang cố tìm câu giải đáp cho tình yêu, cho sự bâng khuâng, đối lập của lòng mình. Và rồi chỉ còn một lối thoát: con sóng phải tìm ra tận bể cũng như “Em” đi tìm nguồn gốc của tình yêu.
Tâm hồn con người là một cõi mênh mông vô tận. Làm sao ta có thể đi xuyên suốt hết cái cõi vô tận ấy. Và ngay chính trong lúc cõi lòng đang bùng lên ngọn lửa yêu thương thì cô gái trẻ lại càng trăn trở, bâng khuâng, khắc khoải, dằn vặt với chính lòng mình. Phải vượt khỏi cái giới hạn chật hẹp này, phải lao mình vào chân trời bao la, những miền vô tận để hiểu rõ lòng mình. Con sóng đã rời bờ ra đi, đi thật xa, cố tìm hiểu và soi mình với những con sóng khác để biết được sự huyền diệu của tình yêu, mà hiện tại đối với sóng vẫn còn là một bí mật. Tình yêu là gì ư? Một nhà thơ Pháp đã từng khẳng định: “tình yêu là điều mà con người không thể hiểu nổi”. Và thế rồi con sóng vẫn đi tìm mãi, tìm mãi:
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”.
Tình yêu cũng như con sóng, vẫn vĩnh hằng với thời gian và tuổi trẻ. Xuân Diệu đã từng nói:
“Hãy để trẻ con nói cái ngon của kẹo
Hãy để tuổi trẻ nói hộ tình yêu”.
Tình yêu gắn liền với tuổi trẻ. Tuổi trẻ là trái tim dào dạt, đa cảm và rạo rực niềm yêu thương chất sống. Chính vì thế, mà cái khát vọng tình yêu cứ bồi hồi trong ngực trẻ, nó cứ thúc đẩy tuổi trẻ đi tìm chân lý yêu đương, cũng như con sóng “ngày xưa và ngày sau vẫn thế”. Tuy nhiên, câu thơ “bồi hồi trong ngực trẻ” là một câu thơ chưa chín. Thật ra ngực trẻ hay ngực già… đều nồng nàn và bồi hồi trước tình yêu. Song, sóng và em cứ tìm mãi mà chẳng hiểu mình, chẳng thể hiểu được tình yêu. Sóng chính là điển hình của sự nhận thức về cái “quy luật” không thể cắt nghĩa được tình yêu:
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”.
Sóng bắt đầu từ gió – Vâng! Gió bắt đầu từ đâu? Tình yêu bắt đầu từ đâu? –“Em” cũng không biết nữa. Đọc những câu thơ này, ta chợt hình dung cái lắc đầu nhè nhẹ như một sự bất lực của cô gái. Trong khi người con gái cố đi tìm cội nguồn tình yêu thì tình yêu trở thành trò chơi ú tim, không tài nào nắm bắt được. Và thế là, muôn đời tình yêu vẫn là sự bí hiểm. Tình yêu của “Em” giờ đây trở thành nỗi nhớ da diết, giày vò. Nó choán đầy cả không gian, nó chiếm cả tầng sâu và bề rộng, nó trải dài trong mọi thời gian. Phạm Đình An đã nhận xét: “Tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh không dừng lại ở mức độ yêu buổi đầu giản đơn hò hẹn, non nớt, ngọt ngào, mà là tình yêu hạnh phúc, tình yêu gắn bó với cuộc sống chung với nhiều đòi hỏi ở chiều sâu tình cảm, với nhiều chứng minh của thử thách, mang đậm dấu ấn trách nhiệm”. Chính vì thế mà tình yêu của người “Em”. Ở đây có thể nói không còn bồng bột mà khá chín chắn, có sự can thiệp của lý trí, có ý thức về mặt tình cảm. Ấy thế mà trong lòng người con gái vẫn trỗi dậy mãnh liệt một nỗi nhớ muôn hình, muôn sắc:
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được”.
Nỗi nhớ của “Em”, của tình yêu dữ dội được khởi đầu từ những cái cao cả lớn lao, không tủn ngủn và tầm thường chút nào! Nỗi nhớ ấy da diết, cuốn lấy tâm hồn người con gái! Với Xuân Quỳnh là thế: mọi con sóng đều có bờ, mục đích là vỗ vào bờ, nên khi sóng xa bờ thì phải nhớ bờ, ngày đêm không ngủ được. Cũng như sóng, nỗi nhớ về “Anh” vẫn dào lên mãnh liệt:
“Lòng em nhớ đến Anh
Cả trong mơ còn thức”.
Tình yêu đến, tình yêu mang theo một nỗi nhớ vô bờ đến với “Em”, choáng ngợp tâm hồn “Em”. Tình yêu đã trở nên đậm đà đến thế, và nỗi nhớ lại càng da diết miên man. “Có không gian nào dài hơn chiều dài nỗi nhớ, có một khoảng mênh mông nào sâu thẳm hơn tình yêu…”. Vâng! Làm sao đo được nỗi nhớ, làm sao đo được tình yêu! “Em” vẫn nhớ đến “Anh”, chỉ nhớ về phương anh mà thôi:
“Dẫu xuôi về phương
Bắc Dẫu ngược về phương Nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh một phương”.
Tình yêu thật huyền diệu! Điều đáng nói là “Em” biết chủ động, biết gửi trao nỗi nhớ về hướng xác định: Phương anh! – Phương của tình yêu: “rợp trời thương ấy mấy màu xanh suốt, mà em nghiêng hết ấy mấy về phương anh, mà em nghiêng hết ấy mấy về phương anh…”. Tình yêu của người phụ nữ thật mãnh liệt nhưng cũng thật trong sáng, dung dị, một tình yêu thủy chung và trọn vẹn. Song, để toàn vẹn mối tình ấy, con sóng phải vượt qua muôn ngàn cách trở:
“Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”.
Con sóng muốn tới bờ, phải vượt qua bao giông tố, bão bùng. Em muốn hướng về anh, phải vượt qua bao cạm bẫy cuộc đời. Suy cho cùng, tình yêu phải cần thử thách tôi luyện mới thấy rõ giá trị thực sự của nó. Tình yêu muốn tồn tại cũng phải có sự ra đi và trở lại, phải có sự dồi lên, lắng xuống để cuối cùng trở về với tình yêu hồn nhiên thuở đầu.
Chính tình yêu của anh đã giúp cho em vượt qua tất cả, đón nhận một tình yêu vĩnh cửu – tình yêu lớn lao và cao thượng, không mang màu sắc vị kỉ, riêng rẽ mà là hòa trong cái chung và ở trong cái chung mênh mông ấy, cái riêng sẽ tồn tại mãi mãi:
“Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”.
Tình yêu sẽ trưởng thành đằm thắm hơn và sẽ vĩnh hằng trong cái đẹp của tạo hoá. Bài thơ kết thúc rồi mà nhịp điệu êm ái, nhẹ nhàng của tình yêu vẫn còn vương đọng đâu đây. Bài thơ thành công không chỉ trong việc miêu tả hình tượng “Sóng” mà còn bộc lộ một tình yêu thật sôi nổi, nỗi khao khát tình yêu của một nhà thơ nữ. Đây chính là nét mới mẻ trong thơ ca hiện đại Việt nam.
Trong rất nhiều loài hoa thì bông hoa Xuân Quỳnh tỏa ra một hương thơm riêng, một cách cảm nhận riêng về sóng – biển trong tình yêu. Tình yêu như con sóng mênh mang, vô tận, song cái đích cuối cùng cũng là một tình yêu thứ nhất, vĩnh hằng mãi mãi.
Phân tích Sóng – Mẫu 3
Viết về đề tài tình yêu nếu như nền thi ca Nga thế kỷ XIX có Puskin với Tôi yêu em bất hủ, thì Việt Nam ta cũng có Xuân Diệu và Xuân Quỳnh hai nhà thơ tài năng với những bài thơ tình xuất sắc. Có lẽ bởi tên của cả hai đều mang một chữ “Xuân” nên họ đều có những cảm xúc đặc biệt với mùa xuân của cuộc đời, với mùa xuân tình yêu. Thế nhưng khác với hồn thơ cháy bỏng, nồng nàn và vội vã của Xuân Diệu, thì dáng thơ của Xuân Quỳnh lại nền nã, tế nhị, không có cái phần ngông cuồng, mãnh liệt như ông hoàng thơ tình. Xuân Quỳnh viết về nhiều đề tài, bà viết về tình yêu quê hương đất nước, viết về cách mạng, viết về cuộc đời. Nhưng chỉ khi viết về tình yêu đôi lứa thì ngòi bút của bà mới rực sáng hơn cả trong những tác phẩm với câu từ đơn giản, nhưng chứa đựng những quan điểm mới mẻ và vẻ đẹp trong sáng của tình yêu trong tâm hồn con người đặc biệt là ở người phụ nữ. Tiêu biểu nhất cho những sáng tác về tình yêu ấy của bà phải kể đến bài thơ Sóng.
Sóng được viết vào năm 1967, trong một chuyến công tác của Xuân Quỳnh tại biển Diêm Điền, Thái Bình, khi ấy Xuân Quỳnh mới chỉ vừa 25 tuổi đời, là lứa tuổi mặn mà và tươi đẹp nhất của người phụ nữ. Thế nhưng bà cũng đã phải nếm trải sự đổ vỡ trong tình yêu, Xuân Quỳnh cũng từng có một gia đình hạnh phúc, một người chồng thương yêu chiều chuộng hết lòng, nhưng có lẽ sự xa cách về tâm hồn, và sự chăm chút quá tỉ mỉ của người đàn ông ấy khiến bà cảm thấy ngột ngạt và chán nản. Hôn nhân đổ vỡ, Xuân Quỳnh không cảm thấy thất bại hay buồn rầu mà lại càng thấm thía và khao khát có được một tình yêu đích thực, sự thấu hiểu giữa những con người cùng chí hướng. Khi đứng trước biển Diêm Điền, với những cơn sóng dạt dào, bà nghĩ về bóng hình người đàn ông trong định mệnh, để viết ra những vần thơ về tình yêu thật sâu sắc và chân thành.
Trong Sóng người ta thấy quan điểm về tình yêu của Xuân Quỳnh rất hay và rất độc đáo vừa mang tính chất truyền thống đằm thắm, thủy chung, lại cũng mang vẻ hiện đại đầy khao khát và tự do.
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”
Xuân Quỳnh lấy hình tượng sóng làm hóa thân cho tình yêu và cũng là nhân vật trữ tình “em” trong tác phẩm, đó là một phép ẩn dụ rất tinh tế thể hiện được những nét cá tính của người phụ nữ trong tình yêu. Đứng trước tình yêu, nhân vật trữ tình thể hiện được bản năng cùng cá tính mạnh mẽ, chủ động và sự tự tin, để hòa mình vào với tình yêu bằng những cảm xúc thực tế “dữ dội”, “ồn ào” và sôi nổi vô cùng. Từ đó ta nhận ra cái tôi cá nhân mạnh mẽ, luôn cố gắng kiếm tìm hạnh phúc đích thực trong tình yêu một cách tích cực, chứ không bị động chờ đợi cái gọi là “duyên phận”. Nếu một dòng sông nhỏ nhoi chẳng thể cho ta một tình yêu ta cần, thì còn ngại ngần chi mà không sông pha biển lớn, tắm trong hàng ngàn cơn sóng tình yêu mạnh mẽ và đầy hy vọng? Tuy nhiên bên cạnh vẻ hiện đại, thì hình tượng sóng cũng gợi ra những vẻ đẹp rất truyền thống của người phụ nữ Việt Nam trong việc bộc lộ tình cảm ấy là sự “dịu êm” và “lặng lẽ”. Họ dùng chính sự dịu dàng, chính cái yên lặng ngại ngùng khi đứng trước tình nhân để bộc lộ thứ tình cảm nồng nàn, e ấp trong lòng bấy lâu. Khiến đối phương càng nhìn lại càng thấy lòng thêm xao xuyến, yêu thương cái vẻ đẹp đáng quý ấy ở người phụ nữ Á đông. Bên cạnh đó hình tượng “sóng” còn mang đến cho chúng ta những liên tưởng về những cung bậc cảm xúc trong tình yêu, đôi khi là sự nồng nhiệt, cháy bỏng, là sự rung động mạnh mẽ, nhưng tình yêu không phải là xúc nhất thời mà nó còn cần thêm sự lắng đọng, thấu hiểu giữa hai tâm hồn đồng điệu. Dẫu không nói thành lời, nhưng chỉ vài nét mặt, một nụ cười họ cũng biết được đối phương cần gì, và trở thành bến đỗ “dịu êm”, “lặng lẽ” trong cuộc đời của nhau.
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Ở những vần thơ tiếp người ta lại thấy một vẻ đẹp khác trong tình yêu của người phụ nữ mà muôn đời nay vẫn được ca ngợi ấy là đức tính thủy chung, son sắt trong tình yêu. Ngày xưa em dành trọn cho người thứ tình yêu vụng dại, thì khi ngày sau đến, thứ tình yêu ấy cũng lớn khôn, lại càng thêm tha thiết, chân thành, đằm thắm chứ chẳng một lần nhạt phai. Xuân Quỳnh đã đặt vào câu thơ hai dấu mốc thời gian, “ngày xưa” và “ngày sau”, tức là quá khứ và tương lai, vậy thì ở hiện tại dĩ nhiên cũng chẳng thoát khỏi sự chân thành, nhiệt huyết cùng với “Nỗi khát vọng tình yêu/vẫn bồi hồi trong ngực trẻ”. Dù là khi còn xuân sắc, trẻ dại, hay khi đã đứng tuổi, trung niên trải qua bao đắng cay trong cuộc đời, thì em muôn đời vẫn thế vẫn khao khát tình yêu, thứ bao đời khiến con người ta say mê níu giữ, thứ khiến cho trái tim “bồi hồi trong ngực trẻ”. Thứ khiến cho con người cảm thấy cuộc đời càng có thêm ý nghĩa, càng thêm yêu đời và muốn phấn đấu vì tương lai, muốn kiếm tìm cho mình một niềm hạnh phúc tốt đẹp.
“Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”
Có lẽ rằng khi yêu, ai cũng đều muốn lý giải rằng, tình yêu đôi ta bắt đầu từ đâu, từ khi nào, tại sao ta yêu nhau. Thế nhưng nếu tình yêu dễ lý giải như thế thì có lẽ nền thơ ca về đề tài này đã sớm lụi tàn ý tưởng, bởi lẽ chưa một ai có thể định nghĩa về tình yêu một cách toàn vẹn và chính xác. Nó là tổng hòa của nhiều cung bậc cảm xúc, là món quà kì diệu mà tạo hóa đã ban tặng cho con người, là thứ tình cảm với muôn vàn cung bậc cảm xúc khiến người ta bước vào thiên đường, nhưng cũng có khi giày vò khiến tâm can ta đau nhói. Xuân Quỳnh nghĩ về mình và người ấy, nghĩ về nguồn gốc của tình yêu đôi lứa, nghĩ về biển và bà chợt nhận ra rằng định nghĩa tình yêu bằng lý trí là một việc làm vô nghĩa. Thay vì mãi quẩn quanh trong câu hỏi “Khi nào ta yêu nhau”, tại sao con người lại không dành phần tâm sức ấy để cống hiến cho tình yêu của mình thêm nồng nàn sâu sắc, lắng nghe từng nhịp đập của đôi tim để cảm nhận thật rõ niềm hạnh phúc quý giá lúc còn có thể.
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương”
Sau những băn khoăn những trăn trở về tình yêu, thì Xuân Quỳnh bắt đầu bước vào những nỗi nhớ, vốn là cảm xúc kinh điển trong thứ tình cảm vốn nhiều rối ren phức tạp này. Dẫu là “dưới lòng sâu” hay “trên mặt nước”, dẫu có là nơi nào đi chăng nữa thì tình yêu vẫn luôn đong đầy và toàn vẹn với những nỗi nhớ tha thiết xuyên không gian và thời gian. Nhớ đến độ “ngày đêm không ngủ được”, nhớ đến độ cả khi đã bước vào giấc ngủ êm đềm, mà hình bóng của tình nhân vẫn còn in đậm trong những giấc mơ triền miên không dứt. Nỗi nhớ ấy lại càng làm nổi bật đức tính thủy chung, son sắt của người phụ nữ trong tình yêu, khi mà đi khắp phương trời, hình bóng của người thương vẫn không khi nào rời khỏi tâm trí, tấm lòng yêu, trái tim yêu vẫn chỉ nhắc nhở về một thân ảnh duy nhất. Mà đối với nữ sĩ ấy là người đàn ông nơi Hà Nội thân yêu!
“Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”
Sau những nỗi nhớ tha thiết, chân thành Xuân Quỳnh đã bộc lộ thêm những quan điểm khác trong tình yêu. Mà ở đây hình tượng sóng là đại diện cho con người trong công cuộc tìm kiếm tình yêu, nhưng có phải lúc nào người ta cũng thuận buồm xuôi gió, mà vẫn gặp phải nhiều trở ngại khó khăn để tìm được hạnh phúc đích thực cho riêng mình. Ví như Xuân Quỳnh chính là cuộc hôn nhân đầu thất bại, nhưng chỉ cần người ta có hy vọng, không mất niềm tin vào tình yêu và cuộc đời, sẵn sàng vượt qua mọi chông gai thách thức thì tin rằng sóng nào cũng tới bờ, người có tình ắt hẳn sẽ về với nhau. Và rồi Xuân Quỳnh cũng nhận thức được năm tháng đang dần trôi đi mà bản thân vẫn còn chơi vơi trên bước đường hạnh phúc, dù bà năm đó mới chỉ 25 tuổi xuân. Điều này đã thôi thúc trong tâm hồn nữ sĩ những khao khát mạnh mẽ về một tình yêu đích thực, khao khát được hòa tan vào biển lớn tình yêu vĩnh cửu, được sống hết mình một lần vì tình yêu cho khỏi uổng phí đời người.
Sóng là một bài thơ có cấu tứ đơn giản, câu từ mộc mạc nhưng đã bộc lộ được hết những tâm trạng của con người khi yêu, đặc biệt ấy là tâm trạng của người phụ nữ. Cho chúng ta thấy những quan điểm rất tiến bộ của Xuân Quỳnh trong tình yêu, khuyến khích người phụ nữ làm chủ cuộc đời mình, tự tin tìm kiếm hạnh phúc. Đồng thời cũng luôn tôn trọng và giữ gìn những phẩm chất truyền thống tốt đẹp, ấy là tấm lòng thủy chung, son sắt, sự dịu dàng, thấu hiểu trong tình yêu lứa đôi muôn đời.
Bạn thấy sao về bài viết này nè? Hãy bình luận để mình biết nhé!