Bản chất con người: Tại sao đứa con hiếu thảo nhất lại bị cha mẹ ghét bỏ nhất?

Bản chất con người có những sự thật rất đau lòng, giống như nói “5 ngón tay trên 1 bàn tay, xòe ra có ngòn dài ngón ngắn”, nên trong gia đình nhiều con, luôn có một đứa con bị bố mẹ bỏ quên, không yêu thường bằng đứa khác. Và đó thường là đứa con hiếu thảo, nghe lời nhất. Đây không phải là trường hợp cá biệt, mà là một hiện tượng xã hội phổ biến.

‘Tôi nghỉ việc và ở nhà chăm sóc người cha bị liệt suốt hai năm. Em trai tôi chẳng những không đóng góp gì mà còn chẳng góp tiền. Nó chỉ về đúng một ngày Tết Nguyên đán và mang theo một con cá, vậy mà bố tôi vẫn lén lút nhét tiền vào túi khi tôi không để ý.”

Đây là trải nghiệm thực tế của một độc giả nữ, và cũng là bi kịch xảy ra ở nhiều gia đình – đứa con hiếu thảo nhất và cống hiến nhiều nhất thường là đứa con ít được coi trọng nhất, ít được yêu thương nhất, thậm chí bị khinh thường.

Đây không phải là trường hợp cá biệt, mà là một hiện tượng xã hội phổ biến. Tại sao những đứa trẻ hy sinh nhiều nhất và vị tha nhất lại thường bị coi là “ít được ưu ái nhất”?

Trên thực tế, ẩn sau điều này là một logic đau lòng của bản chất con người .

Đứa con càng thương cha mẹ thì càng có khả năng bị ghét bỏ

Có một quy luật kỳ lạ trong bản chất con người – lòng tốt thường xuyên sẽ bị bỏ qua, trong khi lòng tốt thỉnh thoảng sẽ được đánh giá cao và ghi nhớ dễ dàng hơn.

Trong rất nhiều bộ phim truyền hình, bạn sẽ thấy một người con từ nhỏ đã hi sinh tất cả vì gia đình. Họ chăm sóc mẹ và bà, lo học phí cho các em, giúp các em lấy chồng lập nghiệp. Khi mẹ về già, họ vẫn là người hầu hạ bên giường bệnh, chăm sóc phân và nước tiểu cho mẹ.

Nhưng thái độ của mẹ đối với người con tận tụy ấy thì sao? Bà lạnh lùng, chỉ trích, và ghê tởm, thậm chí còn đuổi họ ra khỏi nhà. Ngược lại, những đứa con khác, người luôn vắng nhà và thỉnh thoảng trở về với những món quà nhỏ, lại trở thành người được mẹ yêu quý nhất.

Đúng vậy, khi ai đó sống cùng chúng ta cả ngày lẫn đêm trong một thời gian dài, chắc chắn sẽ có nhiều va chạm và bất mãn, và chúng ta dễ phóng đại khuyết điểm của đối phương. Còn đối với những người ở xa, vì không có xung đột, chúng ta sẽ làm đẹp cho họ một cách không tự nhiên.

Đứa con chăm sóc cha mẹ trong thời gian dài chắc chắn sẽ bị suy sụp tinh thần và kiệt sức. Thỉnh thoảng, họ có thể tỏ ra mất kiên nhẫn, buồn bã, thậm chí mất kiểm soát cảm xúc do làm việc quá sức. Còn những anh chị em ở xa thì sao? Mỗi lần họ xuất hiện, họ đều mang theo quà cáp, nụ cười, sự quan tâm, và cả những điều mới mẻ của “thế giới bên ngoài”.

Từ đó, sự thiên vị của cha mẹ được hình thành. Đứa trẻ đang phục vụ họ trở thành đối tượng bộc phát cảm xúc của họ, trong khi đứa trẻ ở xa trở thành ánh trăng trắng trong trái tim họ.

Cha mẹ biến nỗi sợ tuổi già thành sự đòi hỏi

Cha mẹ không phải thánh nhân. Họ thực sự sẽ biến nỗi sợ già đi thành sự khắt khe với bạn. Khi con người già đi, tuổi tác, bệnh tật và mất kiểm soát khiến họ lo lắng và bất an. Thay vì đối mặt với nỗi sợ hãi, họ lại trút những cảm xúc tiêu cực lên những đứa con thân thiết nhất.

Ví dụ, mẹ bạn bắt đầu chỉ trích bạn:

Thức ăn bạn nấu không hợp khẩu vị.

Quần áo bạn mua trông không đẹp.

Cách bạn chăm sóc không đủ cẩn thận…

Nhưng liệu đây có thực sự chỉ là sự bất mãn với bạn không? Thực ra, điều cha mẹ thực sự bất mãn chính là bản thân họ không bao giờ có thể quay lại thời thanh xuân nữa.

Khi cha mẹ cảm thấy mình sắp đi đến cuối đời, họ sẽ không nói thẳng ra rằng “Tôi sợ già”. Họ sẽ dùng cách chỉ trích con cái để chuyển sự bất an và lo lắng trong lòng thành những lời phàn nàn về bạn. Đây là một tâm lý “giết chết người thân” rất phổ biến trong tâm lý học, bởi vì họ là những người gần gũi nhất với bạn, và bạn sẽ không thực sự rời xa họ cho đến khi họ giải tỏa được những cảm xúc tiêu cực, nên họ sẽ trút giận một cách tùy hứng.

Sự chăm sóc thường xuyên của bạn sẽ trở thành điều hiển nhiên

Cùng một bát cơm, nếu được người lạ đãi, ta sẽ biết ơn; nếu được cha mẹ nấu, ta coi đó là nghĩa vụ. Đó là bản chất con người – khi bạn liên tục trao đi tình yêu thương và sự quan tâm, tình yêu thương đó sẽ dần dần “mất giá” cho đến khi đối phương coi đó là điều hiển nhiên.

Người đọc nữ được nhắc đến ở phần đầu đã phải chịu đựng công việc dọn dẹp giường bệnh vất vả, một công việc mà cha mẹ cô từ lâu đã coi là điều hiển nhiên. Nhiều bậc cha mẹ cảm thấy lòng tốt của cha mẹ lớn hơn bất cứ điều gì khác, vậy nên con cái chăm sóc cha mạ là điều phải làm. Họ không cho rằng điều đó là bất công, mà chỉ đơn giản vì có đứa con ở đó thì sai nó làm việc là đương nhiên. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng có thể cảm thấy đứa con “vắng nhà năm này qua năm khác” thực sự cần được đền bù nhiều hơn, cần được hỏi han quan tâm hơn.

Họ thực sự quên rằng người hy sinh nhiều nhất chính là bạn, đứa con đã hy sinh cả cuộc đời mình để phục vụ họ mỗi ngày. Vậy tại sao bạn lại phải hy sinh cả cuộc đời mình?

Vậy người con hiếu thảo phải làm gì?

Trong tâm lý học có một thuật ngữ gọi là: lời nguyền của nạn nhân.

Người cống hiến nhiều nhất trong gia đình thường là người ít được chú ý nhất. Nếu muốn trở thành ngôi sao, bạn cần phải tỏa sáng hơn nữa, thu hút sự chú ý của cha mẹ; bước vào ánh đèn sân khấu nhiều hơn, thể hiện sự hiện diện của mình; và học cách không làm việc quá sức và giữ gìn bản thân. Chỉ khi đó, bạn mới có thể tiếp tục hiếu thảo với cha mẹ lâu dài hơn.

Trước hết, xin hãy nhớ rằng: hiếu thảo không có nghĩa là hy sinh bản thân, bạn phải học cách tự bảo vệ mình.

Hiếu thảo không có nghĩa là thiêu đốt bản thân thành tro bụi, mà là giúp đỡ cha mẹ hết sức mình. Nhưng đừng bao giờ quên bảo vệ phẩm giá của chính mình. Nếu cha mẹ đi quá xa, bạn phải giữ vững ranh giới của mình và không được dung túng họ hết lần này đến lần khác.

Học cách thể hiện sự yếu đuối và cho cha mẹ biết giá trị của bạn

Đôi khi, không phải là bố mẹ bạn không đánh giá cao nỗ lực của bạn, mà là họ không nhận ra sự hy sinh to lớn của bạn . Nếu bạn làm việc chăm chỉ để chăm sóc cha mẹ và nấu ăn cho họ, họ có thể nghĩ rằng bạn “nên” làm điều đó, nhưng nếu bạn nói, “Để làm món ăn này cho cha mẹ hôm nay, con đã đặc biệt hỏi ý kiến bạn bè và thậm chí còn đi chợ nữa.” Thái độ của họ có thể hoàn toàn khác.

Nếu bạn cho họ nhiều tiền, họ có thể sẽ không vui. Họ có thể nghĩ bạn kiếm được nhiều tiền, vậy tại sao bạn không cho họ nhiều hơn? Bạn nên giải thích cho họ biết bạn đã làm việc chăm chỉ như thế nào để kiếm tiền, bạn đã dành dụm bao lâu nay, và bạn đã dành tất cả cho họ ra sao. Bằng cách đó, họ sẽ nghĩ bạn là người tốt.

Đừng ôm đồm quá nhiều việc, trách nhiệm có thể chia đều cho mọi người

Nếu bạn luôn là người âm thầm đóng góp, theo thời gian, bố mẹ bạn sẽ nghĩ rằng đó là “nghĩa vụ” của bạn. Vì vậy, đừng quá thúc ép và hãy luôn gánh vác mọi trách nhiệm. Hãy học cách để người khác chia sẻ trách nhiệm.

Ví dụ, bạn có thể nói, “Lần này con sẽ chăm sóc bố, lần sau em trai bố sẽ chăm sóc bố!” Chỉ khi bố mẹ bạn thực sự trải nghiệm được rằng em trai bạn không đáng tin cậy thì họ mới nhận ra bạn tốt như thế nào.

Hiếu thảo phải có giới hạn

Hiếu thảo thực sự không phải là cho đi mà không có nguyên tắc, mà là sống tốt trong khả năng của mình. Hiếu thảo không nên là chuyện một chiều. Hãy nhớ rằng, hình thức hiếu thảo tốt nhất không phải là hy sinh mạng sống, mà là sống một cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc và tử tế với ý thức về ranh giới.

Hiếu thảo nên có chút “ích kỷ”, thỉnh thoảng nên học cách “tỏ ra yếu đuối”, thỉnh thoảng nên vắng mặt cho đúng mực. Quan trọng nhất là – dù ở bất cứ thời điểm nào, trước hết hãy đối xử tốt với bản thân mình.